Antalya’nın sokaklarında dolaşırken bir yandan pencerelere asılmış kiralık ilanlarına bakıyorum diğer taraftan ise gözüm emlakçı vitrinlerinde. İki yıl önce geldiğim bu kentte bir öğrencinin, bir emekçinin, bir emeklinin ev kiralayabilmesi normal bir durum olarak karşılanıyordu. Şimdilerde ise böyle bir şeyin olması artık bir rüya haline gelmiş bulunuyor. 2020 yılında patlak veren Covid 19 pandemisi ama özellikle Rusya’nın Ukrayna’ya açtığı savaş Antalya’da konut kiralarının yüzde 300’ün üzerinde zamlanmasına yol açtı. Yalnızca yabancıların ve yüksek kazançlı kişilerin barınabildiği Antalya’da kiracılar her geçen gün evden çıkarılma stresiyle de baş etmek zorunda kalması, çaresizliğin sessiz çığlığı oldu. Yaşanan barınma sorunu ve hak gaspını duyurabilmek için ise bundan bir süre önce Kiracı Dayanışma Platformu bile kuruldu.

“Antalya’dan Gitmeyi Düşünüyorum”

Antalya’daki kiracıların yaşadıklarını anlamak ve öğrenebilmek için kafamı kiralık ilanlarından kaldırıyorum ve on iki yıldır Antalya’da kiracı olarak yaşayan Derya Deniz ile buluşuyorum. Deniz, İstanbul’dan Antalya’ya taşınanlardan. Antalya’yı çok sevdiğini ancak artık burada geçinmekte çok zorlandığını, geri gitmeyi düşündüğünü paylaşıyor: “Eskiden ev sahibiyle kiracı arasında bir bağ olurdu. Kiracı kirasını ödemekte zorlandığında mahcup hissetmesin diye ev sahibi üzerine gitmezdi.”

Ev sahibinin kiraya yüzde iki yüz zam yapmak istediğini belirten Deniz, yapılmak istenen bu zammı kabul etmediğim için ev sahibi tarafından bana dava açıldı. “Kira sözleşmesinde her ayın üçünde kira peşin olarak elden ödenecek” yazmasına rağmen ev sahibi tarafından bu sefer de icra davası açıldı” diyerek sözlerine devam ediyor. Davanın devam ettiğini belirten kiracı ev sahibinin kendisine, “Bu zamana kadar hiç kira parası ödemeden oturdu” şeklinde dava açtığını söylüyor. Deniz, “Kira paramı bu zamana kadar elden ödediğim için mahkemeye kanıt sunamıyorum” diyerek yaşadığı mağduriyetin altını çiziyor.

“Kredi Çekip Kiralarımı Ödedim”

Pandemi zamanında iş bulamayan Deniz, kiralarını ödemek için kredi çekmek zorunda kaldığını söylüyor: “Pandemi zamanı herkes evdeydi, çalışamıyordum kredi çektim ve ilk önce kiralarımı ödedim.”

Ukrayna-Rusya arası yaşanan savaş sonrası göçten sonra konut kiralarının çok etkilendiğini ve kendisini de bu durumun çok zorladığını ifade eden kiracı kontrolsüz zamma çözüm bulunmasını istediğini belirtiyor.

“Kontrolsüz Yabancı Göçü, Türkiye’yi Sarstı”

Deniz, “Özellikle Antalya’ya yapılan kontrolsüz göçün önüne geçilememesi ülkemizi olumsuz etkiledi” derken çok değil iki yıl önceye kadar ev sahipleri ve kiracıların arasındaki saygının ve bağlılığın altını çiziyor: “Şimdi ev sahipleri artık anlayış göstermiyor, geçinmek zaten çok zor bu da biz kiracıları çok etkiliyor.”

Kiraladıkları İkinci Evde de Aynı Sorun

Üç yıldır Antalya’da kiracı olarak yaşayan Nur* yaşadığı mağduriyeti bizimle paylaşıyor. Üniversiteyi Antalya’da okumaya karar verdikten sonra Kazakistan’dan ailesiyle beraber Antalya’ya geliyor. İlk taşındıkları evde sözleşme süresi dolduğunda ev sahibi iki katı zam yapmak isteyince taşınma kararı alıyorlar. Şu anda oturdukları eve taşınıyorlar. Ev sahibiyle başlarda iyi olan araları konut fiyatlarının artması sonucu bozulmaya başlıyor ve de ilk taşındıkları evden zam dolayısıyla taşınan kiracı ve ailesi ikinci kez aynı sorunla karşı karşıya kalıyor.

“Zam Oranı Kadar Zam Yapacağım Dedi Kirayı 2 Kat Arttırdı”

Nur, biz taşındıktan bir sene geçtikten sonra ev sahibinin ne kadar zam yapacağını öğrenmeye çalışıyorduk ve ev sahibi “Ben kanunen ne kadar zam yapılması gerekiyorsa o kadar yaparım daha fazla arttırmam” dedi. Ancak kirayı üç bin beş yüzden sekiz bine çıkarttı. Yaşanan     Rusya-Ukrayna savaşı sonrası göçten sonra fiyatların arttığını belirten kiracı: “Ev sahibi zammın bununla bir alakası olmadığını söyleyip duruyordu ama yaşanan savaş sonrası göçten sonra kira fiyatları çok arttı”

“Bütün Paramızı Kiraya Verirsek Nasıl Geçineceğiz?”

Nur, kanunen ödeyeceğimiz kira en fazla dört bin beş yüz olması gerekiyordu ama biz ancak beş binde anlaşabildik deyip soruyor: “Ev sahibi kışın doğalgazı açtığımızı ama zammı kabul etmediğimizi söylüyor biz bütün bütçemizi kiraya verirsek elimizde ne kalır ki?”

“Bir Ara Düzenli Bir Şekilde Elektrikler Gidip Geliyordu”

Birkaç ay önce düzenli bir şekilde elektriklerin kesildiğini dile getiren Nur, bu olaya bir anlam bulamadığını ve şüphelendiğini söylüyor. Kira zammı konusunda anlaşamamazlık yaşandıktan sonra “Bu tarz şeylere ara sıra maruz kalıyorduk.” diyerek de şüphesini dile getiriyor.

“Fiyatlar Yüksek, Ev Yok”

“Biz de burada oturmak istemiyoruz ama fiyatlar yüksek olduğu için ev bulamıyoruz” şeklinde sözlerine devam eden kiracı zamların taşınmanın önüne geçtiğinin altını çiziyor. Artışlar bu şekilde devam ederse ülkelerine gitmeyi düşünüyorlar. Antalya’yı çok sevdiklerini ama fahiş fiyatlar yüzünden gitme fikrinin de sürekli akıllarının köşesinde olduğunu söylüyor.

Ev Sahibinin Zammı Varsa Kiracının Da Direnişi Var

Fahiş zamlar, sürekli hissedilen mobbing Antalya’daki kiracıların gündelik yaşamlarının bir parçası. Peki bu mağduriyete karşı nasıl direniyorlar? Nasıl mücadele ediyorlar? Bu soruların cevaplarını Antalya’da fahiş kiralara karşı kurdukları “Antalya Kiracılar Dayanışması Platformu’nun” kurucularından olan Şerife Yavuz ve Seda Kul bizlere anlatıyor.

“Artık Mağdur Olmak İstemiyoruz”

Yavuz ve Kul, “Türk vatandaşına ev vermiyorlar, tercihimiz yabancı vatandaştır şeklinde ilanlarda belirtiyorlar; evimi yabancıya veririm paramı peşin alırım” şeklinde düşünen çok fazla ev sahibi ve emlakçı olduğunun da altını çiziyorlar. Şerife Yavuz: “Kiracıyı evden çıkartmak için boş olarak tahliye taahhütnamesi imzalatılıyor ve kiracı yapılmak istenen zammı kabul etmediğinde o taahhütname kullanılarak evden çıkartılıyor.”

“Aldığımız Maaş Ödediğimiz Kiraya Yetmiyor”

Antalya’daki kiraların artmasında emlakçıların ve ev sahiplerinin daha çok para kazanma hırsı olduğunu, Rusya ve Ukrayna’nın para biriminin Türkiye bazında değerli olması emlakçıları ve ev sahiplerini cezbettiğini ekleyen Yavuz, bu durum yüzünden birçok insanın Antalya’dan başka bir şehre göç etmek zorunda kaldığını ifade ediyor.

“Boş Konut Çok Ama Ev Sahipleri ve Emlakçılar Memur ya da Memur Kefil İstiyorlar”

“Şu an Temmuz’daki asgari ücret zammını bekleyen birçok ev sahibi ve emlakçı mevcut; mağdur olan insanların sesini duyurmaya çalışıyoruz diye birçok ev sahibi ve emlakçı da bu konudan oldukça rahatsız” şeklinde konuşan platform kurucularından Şerife Yavuz bu durumun onları yine de yıldırmayacağına dikkat çekiyor.

Asgari ücret alanlara ev verilmediğini ekleyen Yavuz: “Kızım 2 ay sonra evlenecek ama biz onlara ev bulamıyoruz çünkü kızım ve damadım asgari ücret maaş aldığı için, artık insanlar evlenmeye bile korkuyorlar.”

“Konyaaltı’na Yabancı İkametgahı Yasağı Geldi, Kiralar Daha Çok Arttı”

Yavuz, sorunun bir başka boyutunu ise şöyle ifade ediyor: “On mahallenin mevcut yoğun on yabancı nüfus nedeniyle demografik yapıyı koruma amaçlı yeni yabancı ikametgahına kapatılması üzerine Konyaaltı ve Lara gibi yerler bu düzenlemeden çok etkilendi bu yüzden birçok vatandaş Kepez, Varsak gibi yerlere yönelince konut kiralarında fahiş artışlar olmaya başladı.”

Kontrolsüz göçün getirmiş olduğu kontrolsüz zamlara dikkat çeken platformun bir diğer kurucu ismi Seda Kul ise, çözüm önerisi olarak asgari ücrete göre kiralara zam getirilmesinin daha doğru ve adil olduğunu belirtiyor.

“Antalya’dan Ankara’ya Kadar Yürümeyi Planlıyoruz”

Şu an da çıkacak olan yasal düzenlemeyi beklediklerini belirten Yavuz ve Kul, Meclisten yasal düzenleme çıkmazsa Antalya’dan Ankara’ya kadar yürüyüş planladıklarını söylüyorlar.

Yaşanan ekonomik buhran hayatın her anında her köşesinde hatta her saniyesinde kendini hissettiriyor. Etkiledikçe tepkiler artıyor. Tepkiler birer haykırışa dönüşüyor. Haykırışların cevapsız kalmaması için direnişler, mücadeleler ve de seslenişler. Bu sorun artık kanayan bir yara. Hal böyle olursa Antalya’da ne memur ne hizmet sektörü çalışanı bulamayacağız gibi görünüyor.

*  Kişi öğrenci olduğu için kendi adının kullanılmasını istememiştir. O yüzden Nur ismi kullanılmıştır.

Haber: Ceren Yazıcı

Fotoğraflar: Kiracılar Dayanışması ve İndigo Dergi