Toprağa zarar verebilecek her türlü şeyi kontrol altına almak amacıyla kullanılan pestisit insan sağlığını tehdit ediyor. Pestisite fazla maruz kalan bireylerde beyin hasarı, doğum kusurları, kısırlık, böbrek, akciğer hasarları gibi sağlık sorunları yaşanabiliyor. Türkiye’de tarımda kullanılan pestisit oranı gitgide artıyor. Özellikle Antalya, İzmir, Manisa, Aydın, Adana illeri Türkiye’nin yıllık pestisit kullanımının %70’ini oluşturuyor.
Çeşitli zararları olan pestisitlerin birçoğu pazara girmeden önce test edilirken insan sağlığı göz ardı ediliyor. Uluslararası Pestisit Eylem Ağı (PAN) son derece tehlikeli 338 adet tarım zehri olduğunu yayınlamış ancak bu durum pek dikkate alınmamıştı. Zira tarım ilacının çeşitli sağlık sorunlarına yol açtığı kanıtlandığı taktirde o pestisitin kullanımına sınırlamalar getiriliyor. Ancak çoğu aman kanıtlar da yetersiz kalıyor çünkü kısıtlamalar, adı geçen ilacın tarımsal üretimde kullanımdan çıktığı anlamına gelmiyor. Diğer yandan küresel pestisit pazarını elinde tutan holdingler, kazançlarını giderek artırırken kendileriyle birlikte toplumsal sağlık harcamalarını da artırıyor.
Gıda ve Yemler için Hızlı Alarm Sistemi (RASFF) portalı üzerinden yüksek pestisit kalıntısı bildirileri, Alarm ve Dayanışma Ağı ( ACN) üzerinden raporlanıyor. Rapor doğrultusunda Türkiye için 2021 yılında yüksek pestisit kalıntısı üzerine 372 bildiri olurken, 2022 yılında bu oran 557 bildiri olarak karşımıza çıkıyor.
Yüksek Doz, Direnç Geliştiriyor
Tarımda ilaçlama konusunda bilgi veren ziraat mühendisi Uğur Kuluğ, toprağa zarar verebilecek böceğin yüksek doz ilaçla bitirilmeyeceği, aksine her seferinde arttırılan dozun bir süre sonra zararlı için direnç geliştirdiğini belirtti.
İlaçların çeşitli etkileri arasında bunları gösteren Kuluğ, “Sık sık ilaç kullanmak ya da doz arttırmak yerine biyolojik bitki koruma ürünleri preparatlarının (hazır duruma getirilmiş) kullanım sıklığını arttırmak, iklime bağlı hastalığın oluşabilme potansiyeline göre, haşerelerin bulunduğu yaşam döngüsüne göre ilaçlama yapmak ve bu ilaçlama periyotlarını sık yapmaktan kaçınmak gerek” diyerek tarım üreticisine tavsiyede bulundu.
“Su Oranı Yüksek Besinlerde Pestisit Kalıntı Riski Fazladır”
Ziraat mühendisi Uğur Kuluğ, Sofralarımızda tarım ilacı riskleri daha çok sulu meyve sebzelerde yoğun olduğundan söz ederek su oranı yüksek gıdaların hücrelerdeki koful boyutunun daha fazla olduğunu ve koful boyutu arttıkça hücrenin su depolama kapasitesinin de artacağından söz etti. Kuluğ “Su oranı yüksek gıdalarda pestisit kalıntı riski yüksektir” diyerek sulu gıdalar için uyarıda bulundu.
Örtü Altı Üretimde İlaç Kullanmamak Mümkün
Özellikle örtü altı üretimde tarım ilacı kullanımının daha az olması gerekirken bu üretim modelinde açık tarım üretiminden daha fazla pestisit kullanıldığı görülmekte diyen Uğur Kuluğ, Bu durumun sebebinin maliyetler olduğunu vurguladıktan sonra, “Kulağa belki garip gelebilir ama evet maliyet. Örtü altı üretimde ısıtma, gübre ve sürekli tarım personeli çalıştırma sebebiyle maliyeti daha fazla olup bu gideri karşılamak ve kâra geçmek için ürünün daha verimli ve sağlıklı olmasına dikkat edilir. Hâl böyle olunca tek getirisi serasındaki ürünü olan üretici ufak bir bitki hastalığında ya da tarımsal zararda hemen ilaca başvurmasıdır. Halbuki başta zararlı olmak üzere bitkisel üretimde, her durumda belli bir zarar eşiği vardır .Biz buna ekonomik zarar eşiği deriz. Bu durumu gözeterek tarımsal ilacı kullanılmasına karar kırmalıyız” ifadelerini kullandı.
Ziraat mühendisi Uğur Kuluğ “Tarımsal üretimde ve tarımsal üretime bağlı gıda sektöründe güvenilir gıda konusu artan nüfusa paralel olarak önem kazanacağı ortadır ancak bu durumu büyümeden kontrol altına almalıyız. Özellikle burada başta ziraat mühendisleri olmak üzere gıda mühendislerine önemli görev düşmektedir. Çiftçileri ve toplumu bilgilendirmek de bizler için bir görev olmalıdır. Her ne kadar bu düşünce yapısı az olsa da toplumu düşünerek üretimi ve üreticiyi destekleyen mühendislerimizin artacağına inancım tamdır” diyerek tarım konusunda tavsiyede bulundu.
Haber: Ezgi Kuluğ